Zwłoka dłużnika jako powód do odstąpienia od umowy
Kilkakrotnie już tłumaczyłem na czym polega zwłoka dłużnika. Zainteresowanych odsyłam do wpisów: Zwłoka a opóźnienie, Opóźnienie dłużnika, Zwłoka dłużnika.
Sygnalizowałem również, że zwłoka dłużnika może stać się podstawą do całkowitego unicestwienia umowy. W dzisiejszym wpisie postaram się nieco rozwinąć tę myśl.
W sytuacji, kiedy dłużnik spóźnia się z terminową realizacją świadczenia, wierzyciel jest w bardzo niekomfortowej sytuacji. Zaufanie jakim dotychczas darzył dłużnika zostaje nadwyrężone, a dodatkowo pojawia się stan niepewności co do tego, czy uda się zrealizować umowę.
Często w takich sytuacjach wierzyciel wolałby całkowicie zrezygnować z kooperacji z dłużnikiem i poszukać innego rzetelnego kontrahenta, który wykona umowę w przewidzianym terminie. Taką możliwość daje wierzycielowi przepis art. 491 § 1 kodeksu cywilnego, a także dalsze przepisy, które dotyczą szczegółowych regulacji związanych z prawem do odstąpienia od umowy.
Artykuł 491 § 1 kc wprowadza zasadę, zgodnie z którą wierzyciel w razie zwłoki dłużnika może od umowy odstąpić. Odstąpienie od umowy powoduje jej wygaśnięcie i to ze skutkiem wstecznym. Oznacza to, że umowa ma być traktowana tak, jakby nigdy nie została zawarta. Wszystko, co strony już świadczyły sobie na podstawie tej umowy, powinno zostać zwrócone w stanie niezmienionym.
Możliwość odstąpienia od umowy w przypadku zwłoki dłużnika jest – co do zasady ? ograniczona koniecznością wcześniejszego przeprowadzenia odpowiedniej procedury. Mianowicie, po upływie pierwotnego terminu spełnienia świadczenia, wierzyciel powinien wezwać dłużnika do spełnienia świadczenia i wyznaczyć mu odpowiedni termin pod rygorem odstąpienia od umowy.
Długość terminu powinna być odpowiednia do wykonania umowy. Wyznaczając ten termin należy kierować się tym, że dłużnik powinien mieć realną szansę na wykonanie umowy w tym terminie. Realność szansy wykonania umowy należy oceniać z perspektywy stanu, w którym dłużnik jest gotowy do realizacji świadczenia. Dłużnik nie będzie mógł przed sądem twierdzić, że wyznaczony mu termin nie było odpowiedni, albowiem potrzebował on co najmniej kilku tygodni, ażeby zebrać taką ilość pieniędzy żeby zaspokoić wierzyciela. W takim przypadku odpowiednim terminem będzie czas, jaki potrzebowałby dłużnik, żeby przekazać pieniądze wierzycielowi, a nie dopiero zacząć je zbierać.
Wzór wezwania do spełnienia świadczenia pod rygorem odstąpienia od umowy
W związku z brakiem realizacji w terminie umowy z dnia ? wzywam niezwłocznie do jej wykonania i realizacji świadczenia wynikającego z tej umowy w nieprzekraczalnym terminie do dnia ??? . Oświadczam, że wyżej wskazany termin należy traktować jako ostateczny, a brak realizacji umowy w tym terminie będzie skutkował odstąpieniem od umowy.
Wezwanie może być wystosowane w każdej formie, ale lepiej jeśli wierzyciel wystosuje je do dłużnika w formie pisemnej przesyłając pocztą za zwrotnym poświadczeniem odbioru lub kurierem. W takim wypadku jeśli pomiędzy stronami dojdzie do procesu sądowego, wierzyciel będzie mógł z łatwością udowodnić, że dopełnił procedury koniecznej dla odstąpienia od umowy.
