Czym jest rygor natychmiastowej wykonalności?

Obawiasz się, że długi proces może pozbawić cię skutecznych szans na egzekucję roszczenia? Uważasz, iż sąd niesłusznie nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności? Zastanawiasz się, co się stanie gdy rygor natychmiastowej wykonalności zostanie uchylony? Z mojego artykułu dowiesz się:

• Co oznacza rygor natychmiastowej wykonalności,
• Kiedy sąd nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności,
• Jak bronić się przed skutkami rygoru natychmiastowej wykonalności,
• Jakie konsekwencje dla powoda może mieć uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności.

Rygor natychmiastowej wykonalności

Rygor natychmiastowej wykonalności wyroku to klauzula, którą sąd może nadać, a w niektórych przypadkach nadaje z urzędu, w drodze postanowienia, nieprawomocnemu orzeczeniu przez siebie wydanemu.

O tym kiedy orzeczenie jest prawomocne możesz więcej przeczytać tutaj: Prawomocność wyroku

Rygor natychmiastowej wykonalności uprawnia Cię do prowadzenie egzekucji w oparciu o orzeczenie, które nie jest jeszcze prawomocne, tzn. przysługuje od niego środek odwoławczy albo środek taki (apelacja albo zażalenie) został wniesiony.

Rygor natychmiastowej wykonalności obowiązuje od chwili ogłoszenia wyroku lub postanowienia, którym go nadano, a gdy ogłoszenia nie było – od chwili podpisania sentencji orzeczenia.

Natychmiastowa wykonalność wyroku wygasa z chwilą ogłoszenia, a jeżeli nie było ogłoszenia, z chwilą podpisania sentencji orzeczenia zmieniającego albo uchylającego wyrok lub postanowienie o natychmiastowej wykonalności wyroku – w takim zakresie, w jakim nastąpiła zmiana lub uchylenie.

Kiedy sąd nadaje rygor natychmiastowej wykonalności?

Sąd z urzędu nadaje wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli:

• zasądza alimenty – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące,
• zasądza roszczenie uznane przez pozwanego,
• wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny.

Niezależnie od powyższego istnieją jeszcze dwa przypadki, w których sąd może nadać rygor natychmiastowej wykonalności. Są to sytuacje, gdy:

• sąd zasądza należność z wekslu, czeku, warrantu, rewersu, dokumentu urzędowego lub dokumentu prywatnego, którego prawdziwość nie została zaprzeczona, oraz jeżeli uwzględnia powództwo o naruszenie posiadania,
• wniosek o jego nadanie wniósł powód w pozwie, którym dochodzi roszczenia nadającego się do wykonania w drodze egzekucji, jeżeli wykazane zostanie, że opóźnienie uniemożliwiało lub znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo narażało powoda na szkodę.

Istnieją także przypadki, w których sąd nie może nadać rygoru natychmiastowej wykonalności swojemu orzeczeniu. Ma to miejsce w następujących sytuacjach:

• jeżeli wskutek wykonania wyroku mogłaby wyniknąć dla pozwanego niepowetowana szkoda, za wyjątkiem wyroków zasądzających alimenty w granicach, w jakich sąd nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności z urzędu,
• w sprawach przeciwko Skarbowi Państwa, za wyjątkiem zasądzenia roszczeń ze stosunku pracy w granicach pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika.

Obrona przed rygorem natychmiastowej wykonalności

Jeżeli będąc pozwanym otrzymałeś pozew, w którym zamieszczony został wniosek o nadanie zapadłemu w sprawie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, możesz oponować wykazując brak podstaw do jego nadania. Nadto, możesz wnioskować aby sąd uzależnił wydanie rygoru od złożenia przez powoda zabezpieczenia. Jako uzasadnienie wskazywać możesz na znaczną szkodę, jaka może zostać wyrządzona tobie, w przypadku prowadzenia egzekucji w oparciu o nieprawomocny wyrok, który może zostać uchylony.

Zabezpieczenie może polegać m.in. na wpłacie określonej sumy do depozytu sądowego, ustanowieniu zabezpieczenia rzeczowego, czy też na wstrzymaniu wydania powodowi rzeczy odebranych pozwanemu lub sum pieniężnych po ich wyegzekwowaniu albo na wstrzymaniu sprzedaży zajętego majątku ruchomego. Sprzedaż lub przejęcie na własność zajętej nieruchomości organ egzekucyjny wstrzymuje zaś z urzędu do czasu uprawomocnienia się wyroku.

Zabezpieczenie nie może być wszakże ustanowione co do należności alimentacyjnych w granicach, w jakich sąd nadaje wyrokowi zasądzającemu te należności rygor natychmiastowej wykonalności z urzędu.

W innych przypadkach, gdy otrzymasz już wyrok zaopatrzony w omawianą klauzulę, a także gdy będąc powodem sąd odmówi tobie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności, możesz wnieść zażalenie na postanowienie sądu wydane w tym zakresie.

Upadek rygoru natychmiastowej wykonalności

Jeżeli na skutek twojej apelacji sąd II instancji uchyla albo zmienia wyrok, któremu nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, sąd ten na twój wniosek orzeknie również o zwrocie na twoją rzecz spełnionego lub wyegzekwowanego przez powoda świadczenia albo o przywróceniu poprzedniego stanu.

Oczywiście tego typu rozstrzygnięcie przeważnie nie pokryje szkód spowodowanych przez przeprowadzenie egzekucji z twojego majątku. Dlatego też ustawa wprost wskazuje, że w tego typu okolicznościach przysługiwać będzie tobie możliwość dochodzenia w osobnym procesie naprawienia szkody poniesionej wskutek wykonania wyroku.

Niestety wiąże się to z koniecznością wniesienia przez ciebie pozwu, poniesienia związanych z tym opłat, a także udowodnienia w kolejnym postępowaniu sądowych wysokości szkody oraz jej związku z przedwczesnym wykonaniem wyroku przez powoda.