Mam takie wrażenie, że w praktyce mało kto docenia moc zawartej umowy. Jeśli umowa mi się nie podoba, to albo jej nie wykonam, albo ją po prostu ?zerwę? i tyle.
Taki sposób myślenia o umowie często kończy się dużym rozczarowaniem. Należy zdać sobie sprawę z tego, że zawarta umowa wiąże strony i nie można jej sobie – ot tak – zerwać. Trzeba pamiętać, że niewykonanie zawartej umowy prowadzi do poważnych konsekwencji – najczęściej finansowych.
Z każdej sytuacji jest wyjście, jednak należy o tym pomyśleć, zanim podpiszesz umowę. Kodeks cywilny przewiduje także możliwość wprowadzenia do umowy postanowienia umożliwiającego odstąpienie od niej przez jedną lub obie strony w konkretnym terminie.
Odstąpienie od umowy (popularnie chodź błędnie zwane też zerwaniem umowy) polega na tym, że umowa uważana jest za niezawartą. Tzn. obowiązki stron są takie, jakby nigdy umowy nie zawierały. Żadna ze stron nie ma obowiązku realizacji umowy, a ponadto powinna zwrócić drugiej stronie to, co od niej otrzymała w ramach wykonania umowy. Nieco trudniej wygląda sytuacja, kiedy nie można już zwrócić wykonanego świadczenia. Np. kiedy jedna ze stron odstąpiła od umowy budowy domu w chwili, kiedy budynek został już postawiony, ale jeszcze niewykończony. W takiej sytuacji nie ma praktycznej możliwości, żeby np. rozebrać budynek i oddać odzyskane w ten sposób materiały budowlane wykonawcy. W takim wypadku strony powinny odpowiednio rozliczyć wykonane prace do chwili odstąpienia od umowy.
Wprowadzenie do umowy prawa odstąpienia od umowy następuje poprzez zawarcie w niej odpowiedniego postanowienia umownego. Konstruując to postanowienie należy pamiętać o tym, że musimy wskazać termin, w którym można skorzystać z prawa od odstąpienia od umowy. Brak takiego terminu może powodować nieważność takiego postanowienia, co uniemożliwi skuteczne odstąpienie od umowy.
Przykład:
– Zamawiający może odstąpić od niniejszej umowy w terminie 90 dni od chwili jej zawarcia
– W wypadku, gdy Zamawiający dwukrotnie nie stawi się na odbiór wykonanych prac, wykonawca może odstąpić od umowy w terminie 30 dni od dnia doręczenia Zamawiającemu informacji o zakończeniu robót.
Wprowadzenie uprawnienia do odstąpienia od umowy bardzo osłabia moc zawartej umowny (por. pierwsze z w/w przykładowych postanowień, które pozwala wycofać się z umowy bez podania przyczyny w ciągu 90 dni od jej zawarcia, a zatem w momencie kiedy druga strona poczyni już istotne starania w celu jej wykonania ). Z tej przyczyny należy ostrożnie konstruować postanowienia umożliwiające odstąpienie od umowy.
W praktyce umowne prawo do odstąpienia od umowy wprowadza się najczęściej jako sankcje (kare) za nienależyte wykonanie umowy przez drugą stronę (por. drugi przykład). Dzięki temu w przypadku, gdy kontrahent nie realizuje umowy w taki sposób, jakbyśmy sobie życzyli, będziemy mogli od umowy odstąpić i zlecić jej wykonanie innemu podmiotowi.
